Beste  Ida Maria,    

                                                                                             April ‘45

Wat het is, dat wij mannen, huilden als kinderen, toen de doodstijding van Rob ons bereikte?

Mannen, die dachten, dat de tranen in een zo diepe plaats van hun wezen waren opgeborgen, dat zo nimmer meer tevoorschijn te komen?

En zou een front soldaat niet altijd huilen, als hij z’n tranen niet zo “voorgoed” opborg?

Ziet hij niet altijd kameraden vallen, tot hij zelf valt….of tot de oorlog eindigt?

Is het niet juist het tragische van de oorlog, dat ze kameraden kweekt op leven en door en zo vaak door het laatste weer scheidt?

Nogtans houden soldaten hun tranen dan in, vervloeken hun tegenstanders en de oorlog…..en gaan verder.

Maar als die zelfde soldaten de commandant sneuvelt?

En als die commandant een man was, die bij alles metterdaad zijn mannen voorging, niet bij parades….maar in de slag;

Als ze zich herinneren, hoevele strijdmakkers hij het leven redde;

Hoe hij bij alle roem, toch een “gewoon” mens bleef;

Zich herinneren, dat hij bij al z’n menselijke fierheid en kracht, zich toch een nietig schepsel wist van God, zonder Wiens Hulp hij wist, niets te kunnen, dat hij zich zozeer bewust was van eigen kleinheid, dat hij bij alle drukke haast en verruwing, nooit zou vergeten te bidden of te danken voor z’n eten….

Als ze weten, hoe innig hij hield van en verlangde naar z’n moeder….

En als ze dan beseffen dat de overwinning reeds voelbaar is en hij, die hiertoe door zijn verstand, volharding, ongetemde moed en vastberadenheid zo veel bijdroeg, het heugelijke feit zelf niet zal meemaken, dan, ja, dan komen zelfs bij soldaten, die dachten geen tranen meer te hebben, deze met zulk een drang naar boven, dat het knipperen van de ogen, ze niet vermag te stuiten….

En als je dan van de “grote”  fronten, gaat, naar ons eigen ondergrondse front, waar je een “zelfgemaakt” leger aantreft onder de strijdkreet: “Wij willen!” terwijl aan de “grote” fronten het: “Wij moeten!” overheerst, dan blijkt, dat het woord commandant bij ons een veel diepere betekenis heeft. Immers, bij ons komt hij voort uit de eigen gelederen, niet door protectie of alleen schoolse kennis, maar door te voldoen aan drie recht Nederlandse dingen: Moed – Beleid – Trouw!

En als dan een commandant van ons heengaat, en herinneringen van zijn persoon, als boven omschreven, zich aan ons opdringen, dan is het, of er iets in ons zelf gestorven is…..

Dan vervloeken wij het lot, dat ons, nog steeds, zo machteloos doet staan tegenover den vijand.

Dan worden we ons zeer scherp bewust dat we onze helden geeneens met de verdiende militaire eer kunnen begraven…..

Dan laten we onze tranen de vrije loop…. tot we ons bewust worden, dat we, - o ironie! – nog reden hebben tot dankbaarheid:  is hij niet gesneuveld in gevecht?

Hoeveel kameraden zijn niet als misdadigers vermoord, zonder  dat zij een kans hadden zich te verweren, en daarna te kijk gelegd?

Ja…en dan gaan we weer verder, wetend hiermede te handelen in de geest van hem, die ons ontviel, verder….tot het einddoel is bereikt!

Zo voelen wij het, beste Ida-Marie, en ik weet zeker, dat je overtuigd bent, dat zijn figuur het verdient, vastgelegd te worden, op een manier, die,  ook na deze tijd, tot ons volk zal blijven spreken.

Vooral da deze oorlog, zal ons volk herinnerd moeten worden, dat het zijn vrijheid niet herkreeg, dan, nadat de beste zijner zonen, hun bloed offerden.

Het zal wellicht er toe meewerken, dat ons volk niet in die levensgevaarlijke, gezapige rust vervalt, van voor de oorlog, en misschien niet ook weer vervalt in de fout: alle waarden te berekenen in koele, nuchtere, Hollandse guldens…

Doe je best – leg er alles in wat je hebt, en…al zit het in de regel niet in de lengte, pers zijn figuur niet in twaalf regels: Hij is er te groot voor…..

Hartelijke groeten van