VERSLAG VERBLIJF IN DUITSCHLAND

 

November 1944

11.    Zaterdag `s morgens om 7 uur ontving ik een bevel van de Deutsche                                         Wehrmacht om my gereed te houden voor werkzaamheden in Holland te verrichten. In het bevel stond o.a. dat wy per dag zouden ontvangen:£ 5,-; 2 cigaretten en goede kost. Om 12 uur heb ik my gemeld op het Nenyto- terrein, vanwaar wy `s avonds om 8 uur vertrokken, gelopen naar het D.P. station, 8.30 in den trein en om 10.30 vertrokken. Wy zaten met 60 man in een bagage wagen waar ruimte was voor 40 man. Als bagage had ik medegenomen: 2 dekens, lepel, vork, mes, 1 pannetje, scheergereedschap, wat sokken en voedsel voor 1 dag. 1e dag gereden tot Amsterdam.

12.`s Morgens  vertrokken tot Naarden –Bussum, waar wy door de burgers geweldig zijn onthaald, van de Moffen hadden wy geen eten gehad. Geheelen dag daar gestaan.

13.  Gereisd tot Wezep, daar weer gestaan zonder eten.

14. Verder gereisd tot Bentheim en wisten wy toen. Dat wy voor de zooveelste maal  weer  voorgelogen waren en wy op weg waren naar Duitschland, verder gereden tot Münster en Hagen. Wy waren in nog geen 28 uur uit de wagon geweest en werden in Hagen 10 minuten gelucht. Er werden `s avonds in het donker  4 knolrapen naar binnen gegooid, later voor 60 man nog 4 brooden, verder geen eten.

15.`s Morgens om 10 uur weer even gelucht en konden ons aan een kraantje een beetje wasschen,  wat  wy sinds  Zaterdag niet meer hadden gedaan. Verder weer geheelen dag in Hagen gestaan. Brood en koffie was ons beloofd, hebben het echter niet gehad.

16.  Doorgereisd tot Dillenburg, Asslar,Bad Nauheim-Asschffenburg-Würtzburg-Nürnberg. Uitgehongerd `s avonds voor 60 man 40 brooden gehad.

17.  Geheelen dag te Nürnburg op station gestaan. Daar kregen wy meer bewegingsvryheid, daar wy eerst voor terroristen waren aan gezien. `s Middags 1 bord soep ontvangen, `s avonds weer vertrokken en in de trein geslapen met 70 man in een bagagewagen.

18.   Aangekomen te Neumarkt. Hier werden wy ondergebracht in een Durchgangs- Lager. Wy verhuisden daar met 101 man in één barak (barak7). Het menu was daar; `s morgens ¼ brood, `s middags een schepje aardappelen, af en toe ook wat groente en `s avonds een bordje watersoep. Om de andere dag kregen wy ook wat boter of marmelade.

19.   19 November is Zondag en werd er Godsdienstoefening gehouden. Wy mogen het kamp niet  verlaten en lummelen en hangen er maar een beetje rond. Op het terrein is ook een radio.

20.   Het kamp wordt bestuurd door Polen en Russen. Het is hier een vieze bende, de doode wandluizen liggen op den vloer en is er een ontzaglyke stank van zwavelzuur. Slapen doen wy opeen houten brit . Wy wassen ons buiten in de sneeuw. 

21.   Wy moeten hier verdwynen, daar een nieuwe bewoners komen o.a. Kroaten, Sloweenen en Polen. Hieronder zyn Lupuslyders, T.B.C. en zitten zy byna allemaal onder de luizen. `s Avonds cabaretavond gehad, georganiseerd door Daan Hooykaas.

22.  `s Avonds bericht ontvangen , dat wy morgen zullen vertrekken. Wy worden allen gedecoreerd met een groen lintje, net als  by de varkens, alleen niet in ons oor. Onze bestemming is Nürnberg, waar wy  tewerkgesteld zullen worden. By  de  Deutsche Reichsbahn.

23. 12 uur uit Lager vertrokken, wat goed was, anders waren wy misschien ook onder de luizen gekomen. 3.45 uit  Neumarkt met de trein vertrokken (personentrein), 7.45 aangekomen Nürnberg-Zollenhaus.. Hadden hier nog geen bedden en moesten maar staande slapen in de schuilkelder.

24. Onze bedden zyn houten kribben ( twee boven elkaar ) en zyn deze gevuld met houtwol. `s Morgens op stap geweest om broodbonnen te bemachtigen en veel geluk gehad. Om 12 uur had ik 1000 gr .brood en 8 witte cadetjes gegeten. Eindelyk na 14 dagen was ik weer verzadigd. 

25.  Wy zitten in een meisjes kostschool met 28 man op één kamer, welke wy al een beetje gezellig hebben ingericht. Nürnberg-Zollhaus is al gebombardeerd, dus heelemaal veilig zitten wy hier niet.

26. Vandaag de levensmiddelenkaart ontvangen met ½ week van terug-werkende kracht

Bonkaarten: 1700 gr zwart brood + 550 gr. wit  brood; 125gr boter;225 gr. suiker; 175 gr. Marmelade; 62½ gr. kaas of quarck; 1¼ litermelk; 250 gr. vleesch; 50 gr.vet, als er gewerkt wordt Zusatz-Karte met 1400 gr. zwart brood; 350 gr. vleesch;45 gr. vet rn 62½ gr. reuzel

27.  Vandaag ingedeeld by Eisenbahn en heb de zeer vereerende betrekking van grondwerker, heb geheelen dag met schop kuilen gegraven. Vannacht  2 × luchtalarm en ongeveer 2 uur in de schuilkelder gezeten.

28.   Zyn geregistreerd. Hebben nog steeds geen tabakskaarten ontvangen, zit al 10 dagen zonder tabak. Vanmiddag foto laten maken voor paspoort, moest gebeuren op Hoofdstation te Nürnberg, `s avonds daar blyven eten en eerste bombardement medegemaakt, bom ontploft op ongeveer 100 M. van onze schuilkelder.

29.  Vandaag langs de spoorbaan naar onontplofte bommen gezocht, daarna weer met de schop gespeeld. `s Avonds is het  vechten voor je eten, 2 à 3 uur wachten in Wirtschaft en kryg je dan 3 à 4 aardappelen met een bordje watersoep.

30.  1eHollander gestorven. Kleeren worden bar slecht en zal het niet lang meer duren of wy loopen in lompen.

 

DECEMBER 1944 

 

1.  Vandaag een beste baas gehad en niet hard gewerkt. Een uur in schuilkelder gezeten. Om 4.45 met werk klaar en om 7 uur nog niet gegeten.

2.  Het werk gaat de laatste dagen wel, hebben verder een slecht leven, alleen op onze kamer is het wel gezellig.

3.   Zondag en in de stad geweest, hier is ook al veel kapot. Op witte broodbonnen kan je hier gebak krygen  en is goed.

4.  Vanmorgen 7 uur al in schuilkelder. Ik ben nu by een vaste ploeg ingedeeld en ben thans hulparbeider by  Herr Pickel, z.g. railsenploeg d.w.z. railsen inzetten, bielsen sjouwen en alerlei andere slechte baantjes.  Onze Rotte Führer is een Sudeten- Duitscher en een vreeselyk vent die niet anders kan dan schelden en schreeuwen.

5.  Vandaag moest ik een beerput schoonmaken maar heb geweigerd.  Na veel schreeuwen en schelden is de baas er toen zelf maar ingekropen. Myn schoenen gaan langzaam maar zeker stuk en loop ik den ganschen dag met natte voeten en ben doorloopend  verkouden. Sint Nicolaasavond is in het water gevallen, daar wy  geheelen avond luchtaanval hebben gehad en in schuilkelder gezeten.

6.  Geheele dag bielsen in Wagon moeten laden, zwaar en vies werk. Het is nu woensdag en zyn myn bonnen al op, dus 3 dagen zonder eten.

7.   Vanmiddag naar politie in Nürnberg geweest voor paspoort. Slaan daar  weer een vrye middag uit, volgende week ons paspoort afhalen. Het leven hier is: werken, `s avonds in Wirtschaft eten , naaien of wasschen en dan slapen ( als er tenminste geen luchtalarm is ). 

8.   Vandaag  Zusatz-Karte ontvangen, dus weer extra brood. 

9.   Vandaag puinruimer  geweest, 2 eieren gehad

10.  Moest vandaag weer puinruimen, maar had geen zin en ben rustig thuis gebleven. Heb geprobeerd myn ondergoed een beetje te wasschen, `s avonds weer de schuilkelder 

11. Eerste sneeuw gevallen, ben nu ook ingedeeld in sneeuwploeg met kans op nachtwerk. Myn werk is met een bezem de wissels uitpoetsen. Vannacht  2 x luchtalarm maar ben in bed gebleven.

12. `s Middags naar fotograaf in Nürnberg, dus weer vrye middag.

13.  Schoenenbon ontvangen voor houten werkschoenen, dus `s middags weernaar de stad om schoenen te koopen, echter niet geslaagd, maar de vrye middag was weer goed. Morgen er maar weer op uit.

14.  Rustige dag gehad.    

15.  Vandaag paspoort ontvangen. Mk. 30.- voorschot gehad. Heb tot nu toe van eigen geld geleefd.

16.   Werkschoenen gekocht à Mk 9.50, maar ben zonder betalen de winkel uitgeloopen, daar myn salaris  te klein is om alles te betalen en denk maar wat je van de Moffen kunt gappen is meegenomen.

17.  Byna  geheelen dag luchtalarm geweest. Ben in Zollhaus gebleven en verder rustige dag gehad.

18. Steenen moeten sjouwen. Is niets gedaan met bloote handen , dus heb ik maar een paar werkhandschoenen van een Mof weggenomen, wat dat betreft hebben wy goede leermeesters gehad, als wy wat noodig hebben nemen wy het maar. Hier noemen wy dat organiseeren of versieren. 

Vanavond weer luchtalarm en Nürnberg behoorlijk gebombardeerd.

19.  Niets byzonders.

20.  Met zyn vieren een heelen taart opgegeten, wat dat betreft hebben wy het hier beter dan in Rotterdam. 

Ontvluchtingsplannen zyn er, maar, volgens zeggen , is haast niet mogelijk. De dagen duren hier eindeloos lang. De oorlog gaat ook niet meer zooals het moet het gaat te langzaam.

22.  Voeten doorgeloopen met houten schoenen, dus kan ik natuurlyk niet werken.

23.  Byna  geheele dag luchtalarm.

24.  Heiligen Abend, is nu 10.30 en reeds 8 keer luchtalarm gehad. 2 man van onze kamer gisteren de beenen genomen en nu al ontdekt.

25.  1e Kerstdag doorgebracht met eten en slapen. 

26.  2eKerstdag uitgenoodigd by frau Krapp ( Er zijn hier in Zollhaus enkele vrouwen die ons wel eens uitnoodigd om te komen eten, wy noemen deze dames onze Kunstmoeders ) heerlijk konyn gegeten, volgestopt met gebak en koekjes en doosje cigareten gehad. Ben daar gebleven tot 3.30. Om 4.30 was ik ook uitgenoodigd by den Pfarrrer, ook reusachtig onthaald en ben toen zeer voldaan naar huis gegaan.

28/8  Geen byzonderheden.

29.  Begint  weer te sneeuwen. Weer op visite geweest by frau Krapp. 

Hebben weer plannen gemaakt en mogelijkheden bekeken om te vluchten.

30.  Het is Zaterdag en moet vandaag  werken in de sneeuwploeg.

31.  Sneeuwwacht by Stellwerk 24, heb geheelen dag by Herr Michner. Herr Michner moet van de Nazi-beweging niets hebben. 

Hebben gezellig Oude Jaar gevierd.

 

JANUARI 1945.

 

1.  Vandaag 3eslachtoffer met longontsteking naar het ziekenhuis gebracht. Reeds 2 overleden. 

2.   Vanavond ongeveer 7 uur 1egroote bombardement meegemaakt. In ons schoolgebouw alle ruiten eruit. Nürnberg en het Rangier Bahnhof zwaar getroffen. Alle Hollanders er goed doorheen gekomen.

3.  Treinverkeer hier gestopt. Eten is nu byna niet aan te komen.

Wy moeten nu de rommel opruimen op het spoorweg emplacement.

4.   Alles is hier nog in de war en kunnen wy geen eten krygen.

5.   Vanmorgen weer zonder eten de deur uitgegaan. Vanmiddag en vanavond  een bordje soep gehad met een snede brood. 

6/7.Willen hebben dat wy Zaterdagmiddag en Zondag werken, maar ben rustig thuis gebleven. Nog steeds niet aan eten te komen. Waterleiding ook getroffen en kunnen wy ons niet  wasschen.

8.  Vandaag met een soldaat meegeweest om een gebroken kabel te zoeken.

Geen slecht werk, want hy zoekt het lek en ik zorg voor een vuurtje.

9/11 Soldaat nog steeds naar gebroken kabel zoeken en ik maar voor een vuurtje zorgen.

12.   Veel sneeuw gevallen en staan wy weer wissels schoon te maken. 

13.  Was vanmorgen op weg naar myn werk gegaan maar had onderweg plotseling geen zin meer. Ik ben dus weer teruggegaan en een lekker bad genomen en kleeren gewasschen. Blyf maar een weekje thuis.

14.  Geen byzonderheden. `s Nachts 2x groot alarm.

15.  Vandaag ziek gemeld. Hebben na het bombardement nog steeds geen water. Ben uit de pomp water gaan halen voor vrouwen in Zollhaus en kom op zoo`n manier aan brood en eten.

16.   By dokter geweest en gezegd dat ik griep had. Op een gegeven moment stonden er ongeveer 30 man by den dokter, waarvan er niet één ziek was. De dokter had ons door en heeft ons toen maar allemaal z`n kamer uitgetrapt met de mededeeling: “ Alles Arbeitsfähig ”. Ga morgen toch niet werken, maar blyf minstens een week thuis.

17.   Vandaag naar Fürth geweest en daar gegeten. Op school hebben wy geen vuur in de kamer en kruipen wy uit armoede maar in ons bed.

18/22. Geen byzonderheden.

23.   Van `s morgens 8 tot `s avonds 5 trappen geklommen met dakpannen op myn schouder.

24/5  Veel sneeuw gevallen en gewerkt in sneeuwstorm.

Cigareten kosten nu al £ 3,50 of dik 5,- per stuk.

26/31. Nachtdienst van 6 uur n.m. tot 6 uur v.m. wissels schoonhouden.

Als het niet sneeuwt kan ik slapen. Heb slechts 2 avonden gewerkt. 

 

FEBRUARI 1945.

 

1/2Nog steeds geen sneeuw.

3.   2 Vrienden vanmorgen vertrokken, zullen proberen Nederland te bereiken.

4.   De vrienden weer teruggekomen, het is hier vrywel onmogelijk er doorheen te komen, te veel controle onderweg.

5.   Vandaag geheelen dag dakpannen naar  6everdieping gedragen.

6.  Leidekker geweest, maar werd ontslagen omdat ik te onhandig was, ik zag er niets in om op het dak te zitten.

7.   Elke dag veel transporten met vluchtelingen of soldaten. 

Vanavond bezoek gehad van Zweedsche Consul. Kunnen Zweedsche passen krygen, welke wy zullen omruilen voor de Duitsche.

8.  Weer verscheidene transporten, o.a. uit Franfurt a/d. Oder, waarin 10 Hollanders, welke wy te eten hebben gegeven, daar zy in 3 dagen niet hadden gegeten. Van de Moffen mochten wy geen eten geven, hebben ons er echter niet aan gestoord.

9.  Vandaag timmerman geweest, geen slecht baantje, kan daarby prachtig de lyn trekken. Eindelyk naar 3 maanden voor het eerst tabak ontvangen.

De man 1 ons shag tabak en 1 os rooktabak.

10/11 Geen byzonderheden.

12.  Verjaardag gevierd in Zollhaus. Kan gelukkig cigareten uitdeelen. 

Nog cadeaux ontvangen van de vrienden in vorm van tabak, scheermesjes en 1 cigaret.

13.  Ben weer ontslagen als  timmerman, werkte niet hard genoeg. Ruzie gehad met den baas. De baas wilde my slaan, maar is niet doorgegaan. Gelukkig maar, want ik had teruggeslagen  en dan een hoop last gehad. Eenige weken geleden zyn eenige mannen by ons weggehaald met onbekende bestemming. Nu hooren  wy, dat zy ingedeeld zullen worden by de Flak in Praag. (Later is uitgekomen, dat zy hebben geweigerd te teekenen en zyn toen teruggestuurd). 

14. In de schuilkelder van 9.30 tot 3.30

15.,,   ,,,   ,,,,,,    ,,,,,            8.30 tot 2.30

16/9   Geen byzonderheden.

 

20.  Weer een groote bomaanval meegemaakt, was thuis in schuilkelder. De bommen vielen als hagel om ons heen. Zyn er allen goed vanaf gekomen. Na afloop onze kamer weer heelemaal in wanorde, ruiten eruit, kribben van hun plaats en plafond kapot.

21.  2egroote aanval, was weer in schuilkelder. Aanval van 2 ½ uur. Hat is nu langzamerhand een ruine in onze kamer, geen gas , geen licht, geen water.

22.  Weer luchtalarm en eenige uren in de schuilkelder. Hebben er nu genoeg van en zyn om 3.30 `s middags met  4 man vertrokken, richting  Zwitserland.

`s Nachts geslapen in stations-wachtkamer , maar werden er om 1 uur uitgezet. Later nog wat geslepen op een bank. Gekomen tot Schwabach.

23.  `s Morgens met de trein tot Treuchlingen. Daar 2 vrienden ontmoet. Er was in dat  stadje nog nooit wat gebeurd. Wy waren op weg om te gaan eten, toen de bombardementsvliegtuigen overkwamen en wy in 4 dagen ons 3ebombardement meemaakten. Bommen vielen ongeveer op 100 M. afstand van ons, maar konden wy nog net een huis binnen vluchten. Daar kregen wy het plafond over ons heen. Wy in de kelder en tegelykertyd het 2eportie over ons. Toen de kelder uit en over het veld gevlucht naar de bergen, moesten telkens languit in de modder dekking zoeken als de bommen vilen. Van 6 man zyn er 5 goed vanaf gekomen. Hebben 2 dagen naar de 6egezocht in doodenkamers en ziekenhuizen, maar niet gevonden. Later hoorden wy, dat hy een scherf in `t hoofd had gehad gekregen en toch in een ziekenhuis terecht was gekomen en liep in het ziekenhuis  weer rond. Toen wy later weer in Rotterdam waren hoorden wy daar dat het ziekenhuis een voltreffer had gekregen en hy daarby toch nog gesneuveld was.

24.  Hebben gisteren in een dorpje vlak by Treuchlingen in boerdery geslapen, daar weer eens behoorlyk gegeten en brood met spek gehad.

25.  Jaap niet gevonden en trekken wy met z`n vyven verder.  Om 11 uur weer in de bosschen gevlucht voor honderden bombardementsvliegtuigen die overtrokken. Als het zoo nog lang duurt worden wy allen zenuwziek.

26. Zyn de Donau, welke bewaakt wordt, al over en terecht gekomen in Donauwörth. Daar in dorpje vlakby om onderdak gevraagd, maar was daar al inkwartiering van Moffen. Een officier verwees ons naar een dorpje ongeveer 1 K.M. verder, maar werden wy onderweg gegrepen door Gendarmerie. Wy vermoeden, dat de bewuste officier Donauwörth opgebeld had. By politie-officier te Donauwörth werden wy keurig ontvangen en vertelden wy daar, dat wy op weg waren om werk te zoeken by de boeren. Het speet hem, maar er was geen werk. Werden gewoon als gasten ontvangen en liepen ons met eten achterna. Wy snappen er niets van.

27.   Wy hebben werk gekregen by Firma Dechentreiter te Bäumenheim, 2 manwerken in houtafdeling, 3 man by yzerafdeling. Wy zullen een eigen huisje krygen en levensmiddelenkaarten.

28.  Zyn by Dechentreiter al weer ontslagen, wy hadden te veel complimenten over werkkleeding e.d.

Wy worden geheel behandeld als  vrye arbeiders. Kaarten hebben wy al gehaald, geven die natuurlyk niet terug en hebben zoo al een week voedsel extra. Wy gaan maar weer den boer op, dat gaat best en eten by de boeren heel goed. Vandaag gegeten in Ufahrthof by een soort landjonker. Brood als gebak met een schaal appelmoes  toe.

 

MAART 1945

 

1.  Weer naar de Arbeitsamt , daar een hoop gezanik en worden wy verwezen naar Arbeitsamt te Nördlingen. Deze plaats is ongeveer 30 KM. verder en kunnen wy gaan hoe wy willen. Daar wy onderweg al enkele malen last hadden gehad van duikbommenwerpers, welke ons hadden beschoten, gingen wy natuurlyk loopen.  

2.  Op weg naar Nördlingen veel wind en koud weer. De tocht is prachtig, wy komen door dorpjes welke geheel tusschen de bergen liggen met op de bergen hier  en daar een slot. Overnacht in Grosssorheim, daar zyn wy naar den burgemeester gegaan en om onderdak gevraagd. Deze heeft ons ondergebracht by burgers .

3.  Vandaag gewandeld naar Nördlingen in sneeuwstorm. Toen wy daar aankwamen was het Arbeitsamt reeds gesloten. Kunnen daar geen onderdak krygen, teruggespoord naar Grosselfingen en daar overnacht.

4.  Ons gemeld by Arbeitsamt. Daar begonnen zy ons uit  te schelden te dreigen met “ Einsperren “, omdat wy 4 dagen hadden geloopen over 30 KM. Werk geven zy niet aan menschen die in het 6eoorlogsjaar zoo lui zyn en worden wy teruggevoerd naar Nürnberg. Zyn voor vannacht ondergebracht in

 “Fremdenzimmer“., dat is een Lager waar allerlei soorten nationaliteiten slapen , mannen en vrouwen door elkaar, een vieze bende.

5.  Gaan terug naar Nürnberg. Geheele nacht gewacht in wachtkamer te Dombühl. Hebben daar ongeveer over elkaar heen geslapen.

6.  Trein vertrokken om 10 uur, aankomst te Nürnberg 4.30. wy zyn van plan morgen naar het Noorden te vertrekken.

7.  Terug in Zollhaus, hooren daar  vreeselyk ongunstige berichten over vluchten naar het Noorden. 7 man gisteren teruggekomen, welke gegrepen waren in Wurzburg en daar in strafkamp hadden gezeten. Wy zullen het hier nog even aanzien, daar de oorlog toch niet lang meer kan duren.

8.  Weer aan het werk op Eisenbahn. Heb toch nog levensmiddelenkaarten en zware kaart gekregen over afgelopen week. Het is slecht weer en sneeuwt hard.

9.  `s Morgens op werk gemeld en gelyk weer de beenen genomen.

10.  Het eten wordt minder, moeten elke maand 1 kaart missen, dus 3 kaarten per maand, dat is ongeveer 350 gr. brood per dag.

11.  Vandaag voetbalwedstryd Holland-België op het plein voor de school. Eindstand 5-3 voor Holland.

12/15 Nog steeds `s morgens op werk melden en dan weer wegloopen. Het weer is nu prachtig.

16.  Vanavond om 10 uur weer een bombardement, stad en Rangierbahnhof branden weer. 

17.  Weer van het werk weggeloopen en is er later appél gehouden, dus ben ik gesnapt, ben nieuwsgierig hoe dat zal afloopen. Vanavond weer in schuilkelder gezeten.

18.  Zondag  werken , het wegloopen is goed afgeloopen, kryg alleen geen geld uitbetaald, hebben gewerkt by een trein met Hongaarsche soldaten. Deze zyn den oorlog 14-18 nog niet  vergeten en hebben ons veel cigaretten en eten gegeven.

19.  Vannacht van 2.30 tot 5.30 in schuilkelder. Vanmiddag  alarm van 12 uur 4 uur.

20.  Houten schoenen gaan kapot, kan dus niet meer werken. Het is alleen , niet werken geen zware kaart.

21.  Vandaag gestopt met werken onder het motto:” Heb geen schoenen”. Zyn naar Wendelstein geweest om brood te krygen.

22.   Vandaag naar Feucht geweest en daar 7 ½ Kg. Aardappelen op den kop getikt. Heele dag vliegen en luchtalarm.

23.   Een paar dagen geleden een nieuwe knaap op de kamer gekregen. Deze zat vol onder de luizen. Myn vriend en ik ook eenige van die renpaarden gekregen, daar wy onder hem sliepen. Hebben een briefje by de lagerführer gehaald om ons te laten ontluizen.

24.  Heerlyk in het zonnetje gelegen,het is nu zoo warm als by ons midden zomer. Wy kunnen het kanongebulder van de fronten al hooren.

25.  Vandaag naar Dutzendteich geweest.

26.  Naar Nürnberg en 2½ uur in de schuilkelder gezten.

27.  Geen byzonderheden.

28.  Wy werken nog steeds niet en wordt er gedreigd, dat, als wy niet werken, de levensmiddelenkaarten zullen worden ingehouden. Enfin we wachten maar af, de oorlog nadert geloof ik snel zyn einde. 

De Amerikanen zyn nog 100 K.M. van Nürnberg.

29/31Geen byzonderheden. Veel bedryvigheid in de lucht.

 

APRIL 1945.

 

1.   1EPaasdag en gevoel my ziek, moet hier oppassen niet ziek te worden, want dan ben je verkocht. Hoor nu, dat verschillende Rotterdammers by den Flak  zyn ingezet, gevoel my hier dan nog gelukkig.

2/3 Wy zullen wel weer eerstdaags moeten gaan werken, daar zy met Einsperren dreigen.  Amerikanen nog op ongeveer 60 K.M. afstand.

4.   Geen byzonderheden.

5.   Vandaag weer een groot bombardement meegemaakt. Ik was op het Rangier Bahnhof en ben daar in een watertoren gekropen. Toen wy er uit kwamen zagen wy, dat de bommen op nog geen 10 M. afstand ingeslagen waren. Het waren bomkraters van 20 à 30 M. middellyn.

De kelder had het gelukkig goed gehouden, alleen veel stof en zand over ons heen.

6.   Uit verbrande wagon tabak meegenomen, het is Russische tabak en heb ongeveer 1Kg., dus kan voorloopig  vooruit.

7.  Vandaag aardappelen uit de verbrande wagons gehaald, tevens Pullover en sokken. De bevolking heeft de raad gekregen zooveel mogelyk uit Nürnberg en omgeving te evacueren. 

8.  Van 9 tot 1 in schuilkelder gezeten. In de omgeving weer zware bombardementen.

9.  Volgens zeggen zyn de Pantzerspitzen der Amerikanen reeds by Fürth. Geheele morgen in schuilkelder gezeten voor Tief Flieger.

10.  Geen byzonderheden.

11.  Weer een groot bombardement, nu vlakby en Zollhaus en Rangier Bahnhof zwaar getroffen, vele dooden engewonden. 8 zware treffers vlak by de school, maar zyn wy er weer goed vanaf gekomen. 7 Hollanders gedood, daar hun schuilkelder een voltreffer heeft gekregen. Hebben geholpen met de gewonden en dooden dragen. 

12.  Geheelen dag lyken geborgen.

13/4 Geen byzonderheden. 

15.   Amerikanen tot op 18 K.M. genaderd. Wy halen van alles uit getroffen wagon o.a. schoenen, hemden, sokken, boter, meel, honing,enz.

16.  Pantzeralarm, dus de Amerikanen zyn op komst, nu maar afwachten in de schuilkelder

17. Geheelen nacht in schuilkelder gezeten. Bakken nu, `s morgens onder het kanongebulder pannenkoeken.

18.  Eindelyk de bevryding. 

De Amerikanen zyn vandaag Zollhaus binnengerukt. Het vechten is hier erg meegevallen en hebben wy er in onze schuilkelder eigenlyk niet veel van bemerkt. Het is het 7eleger generaal PATCH.

19.  Het is hier nu wel rustig, alleen nog steeds zwaar artillerievuur op Nürnberg, wat nog steeds niet gevallenis.

20.  Nürnberg heeft zich ook overgegeven en is de oorlog voor ons voorby. Volgens de Amerikanen liepen in Nürnberg jongetjes van 9 jaar en meisjes van 14 à 15 jaar met een geweer, welke zy dan ook moesten neerschieten om zelf niet die kans te loopen.

SS. namen zy niet meer gevangen maar schoten ze maar gelyk neer.

21/28Rustige dagen en wachten wy op transport. De Duitschers komennu bedelen voor levensmiddelen.

29.  Vandaag om 1 uur uit Zollhaus  vertrokken. Wy worden in trucks vervoerd tot Würzburg en zyn daar ondergebracht in een kazerne. De kazerne zat echter al vol met Polen en Russchen en moeten wy maar slapen in de garage op den betonnen vloer.

30.  Van slapen niet veel gekomen en heb geheelen nacht rond het kampvuur gezeten, wat wy in het midden van de garage hebben aangelegd. De bewoners hier gooien je dood met levensmiddelen, het is gewoon schandalig zooals er hier mee omgesprongen wordt.

 

MEI 1945. 

 

1/2  In Würzburg gebleven. 

3.   Om 12 uur met de trein vertrokken, richting:  Aschaffenburg- Hanou-Offenbach- Frankfurt- Mainz- Kreutznach- Saarbrücken.

4.  Gekomen tot Dyonville.

5.  Dyonville- Metz. In Metz moesten wy verschillende formaliteitenvervullen en hebben de franschen nog veel van ons gestolen. Vervolgens zeggen is er in Maastricht Typhus uitgebroken en moeten wy hier blyven.

6/7 Wy slapen hierin een kazerne en is het hier zeer slecht.

8.  Vandaag vertrokken naar Etrepie, d.i. 42 K.M. van Chalon sur Marne, een dorpje met een paar honderd inwoners . Wy zyn hier ondergebracht in een Amerikaansch tentenkamp, heel goed, met 18 man in één tent.

9.  Wy hebben hier een vacantie-oord, krygen voldoende te eten, af en toe wat cigaretten en kunnen wy frs. 50.- op voorschot krygen. Achter de tenten loopt het Marne-Rijn kanaal waarin wy heerlyk zwemmen. 

10.  Af en toe gaan wy den boer op en koopen dan eieren voor frs. 3.- per stuk, 1L. melk kost frs.4.-. Er is hier in het dorp ookgebrek aan potlooden, 

want voor 3 potlooden heb ik 2000gr.brood gekregen.

11/16Rustige dagen. Prachtig weer.

17.    Morgen zullen wy vertrekken, dus vandaag bagage inpakken en wegbrengen.

 

18.  `s Morgens om 6 uur in Pargny sur Saulx, een half uur van Etrepie, daarop den trein gestapt en om 9 uur vertrokken, richting: Vitry-Chalons sur Marne-Reims-Leon-St.Quintin-Touai. `s Avonds 8 uur te Lille.

19.  Geheelen nacht doorgereisd door België en `s morgens 7 uur aankomst te Tilburg. Hier zullen wy worden onderverdeeld in kleinere gemeenten. Ik ga naar Oosterhout en zyn wy daar `s avonds aangekomen en ondergebracht by burgers.

20.   Wy zyn hier reusachtig ontvangen en heb ik een best kosthuis. Eindelyk na 6 maanden weer eens een goed bed om in te slapen.

21/31Rustige dagen.

 

JUNI 1945.

 

1/4Rustige dagen en maar  weer wachten op transport naar Rotterdam.

5.   Met 6 vriendennaar Den Bosch vertrokken om morgen met een boot terug te gaan .  Als wy in Oosterhout wachten kan het misschien nog wel een week duren voor wy naar Rotterdam gaan.

6.   Met de boot uit Den Bosch vertrokken en gekomen tot Dordrecht, `s nachts in het ruim geslapen.

7.   Terug in Rotterdam.